Volgens Calvijn laten engelen zich niet meer zien sinds de laatste bijbelbladzijde is geschreven. Toch doen verhalen over engelen het in streng calvinistische kring nog steeds goed. Historicus Fred van Lieburg tekende de bevindelijke heiligverklaringen op.
De Evangelische omroep baarde in eigen gelederen vorig jaar enig opzien met het uitzenden van de serie 'Touched by an Angel' (geraakt door een engel).
Het reformatorisch georiënteerde deel van de achterban moet
zich even achter de oren gekrabd hebben: engelen zie je niet, zei
Calvijn ooit.
Om hen te masseren, verwees de EO naar de 'engelenwacht'
van de achttiende-eeuwse ds. Smytegelt, bekend van 'Het gekrookte riet'
en een kopstuk van wat later de Nadere reformatie zou gaan heten.
Nog steeds waart in de orthodox-protestantse kringen die de Nadere reformatie
in het bloed zit, het verhaal rond van de engelenwacht van 'vader Smytegelt'.
Enkele snoodaards verzonnen een stervende zieke om de weleerwaarde Smytegelt
tijdens een stormachtige, Middelburgse nacht in een hinderlaag te lokken.
Op een smal bruggetje wachtten ze hem op, om hem over de leuning het koude water
in te kieperen, een zekere verdrinkingsdood tegemoet.
De initiatiefnemer van die
lage daad zag dat de dominee omgeven was door engelen -
dat bekende hij, later zelf op het sterfbed geworpen, aan ds. Smytegelt.
Het wonderverhaal vond zijn weg naar bevindelijk gereformeerde boekjes
en bladen, naar preken en vertellingen, schrijft Fred van Lieburg in
zijn boek 'De engelenwacht'.
Van Lieburg streeft naar volledigheid,
maar weet aan roomse zijde weinig te vinden.
Toch is de rk traditie wat scheutiger met engelen dan de
reformatorische. Kapelaan Erik Odekerke had zijn engelbewaarder
(feestdag: 2 oktober), en een gedichtje garandeert een kind aldus een
goede nachtrust: "Als ik 's avonds slapen ga, volgen mij veertien
engeltjes na..."
Van Lieburg constateert ook recent belangstelling voor een stevig geloof in engelenwachten. Naast de oude, bevindelijke dominee, ontstaat er een nieuwe variant: die rond het meisje dat haar onschuld dreigt te verliezen door een verkrachter. Verhalen óver, dat zijn het, want van Lieburg is als onderzoeker nooit een bron tegengekomen, altijd tweedehands getuigen, al sluit hij 'waar gebeurd' niet uit.
Van de calvinistische leer mocht het niet, via de democratische omweg van het volksgeloof zijn de zichtbare engelen alsnog de angelologie (engelenleer) binnengeslopen. Zo laten reformatorischen (die met tv) en evangelischen zich voor de buis eendrachtig door Hollywood-engelen raken.
Overgenomen gedeelten uit de boekrecensie van Lodewijk Dros, Trouw Woensdag 28 maart 2001, De Verdieping, Religie en Filosofie.